30: feraiz (ölenin mallarýnýn bölüþtürülmesi)
Ø ölenin malý varislerine aittir
2090- Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Her kim mal býrakýrsa o mal varislerindir. Kim de yoksul ve muhtaç kiþiler býrakýrsa o kiþilerin bakýmý bana aittir.” (Müslim, Feraiz: 4)
ž Tirmizî: Bu hadis hasen sahihtir.
Bu konuda Câbir ve Enes’den de hadis rivâyet edilmiþtir. ZührÎ bu hadisi Ebû Seleme’den, Ebû Hüreyre’den buradakinden daha uzun ve tam olarak rivâyet etmiþtir.
“Zayaan” kelimesinin manasý hiçbir þeyi olmayan kimse demektir. Onun bakýmýný ben üstlenip geçimini ben saðlarým.
Ø feraiz=ölen kimsenin mallarýný bölüþtürme ilmi öðrenilmelidir
2091- Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Kur’ân’ý ve feraiz ilmini öðrenin ve insanlara da öðretin ben de mutlaka bir gün öleceðim.” (Ýbn Mâce, Feraiz: 1; Dârimî, Feraiz: 1)
ž Tirmizî: Bu hadisin senedinde karýþýklýk vardýr. Ebû usame bu hadisi Avf’tan, bir adamdan, Süleyman b. Câbir’den ve Ýbn Mes’ûd’tan rivâyet etmiþtir. Ayný þekilde Hüseyin b. Hureys; Ebû Usame’den ve Avf’tan mana olarak bu hadisin bir benzerini aktarmýþtýr. Muhammed b. Kâsým el Esediyyi: Ahmed b. Hanbel ve baþka hadisçiler zayýf saymýþlardýr.
Ø kýz çocuklarýnýn mirastaki hisseleri nasýldýr?
2092- Câbir b. Abdullah (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: Sa’d b. Rabî’in karýsý Sa’d’tan olan iki kýzýyla beraber Rasûlullah (s.a.v.)’e gelerek; Ey Allah’ýn Rasûlü! Dedi. Bunlar Sa’d. b. Rabî’in kýzlarýdýr. Babalarý Uhud da þehîd olmuþtu. Bu kýzlarýn amcasý malýn tamamýný aldý bunlara hiçbir mal býrakmadý. Mallarý olmadýðý için bu çocuklar evlenemezler dedi. Rasûlullah (s.a.v.), bu konuda Allah hükmünü verecektir buyurdu ve sonunda miras ayeti nazil oldu. Rasûlullah (s.a.v.), kýzlarýn amcasýna haber göndererek þöyle buyurdu: “Ýkisini Sa’d’ýn iki kýzýna ver sekizde biri annelerinindir, geri kalan ise senindir.” (Buhârî, Feraiz: 4; Ýbn Mâce: Feraiz: 2)
ž Tirmizî: Bu hadis sahih olup sadece Abdullah b. Muhammed b. Ukayl’in rivâyetiyle bilmekteyiz. Bu hadisi ayný zamanda Þerik’te; Abdullah b. Muhammed b. Ukayl’dan rivâyet etmiþtir.
Ø kýz, oðlun kýzý ve ana-baba bir kýzkardeþin hissesi nasýldýr?
2093- Huzeyl b. Þurahbil (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: Bir adam Ebû Musa ve Süleyman b. Rabia’ya geldi ve Kýzýn, oðlun kýzýn ve ana baba bir kýzkardeþin mirastaki hisselerini sorduðunda ikisi birden þöyle dediler: “Yarýsý kýzýndýr, geri kalaný ana baba bir olan kýz kardeþindir.” Yinede sen, Abdullah’a git ona da sor onun söylediði de bizimkiyle uyuþacaktýr dediler. Adam, Abdullah’a gelerek durumu anlattý ve o iki þahsýn söylediklerini de ona anlattýðýnda Abdullah dedi ki: “Onlarýn söylediklerine uyacak olursam yanlýþ yapmýþ olurum ve doðru yoldan ayrýlmýþ olurum dedi. Fakat bu konuda Rasûlullah (s.a.v.)’in verdiði hüküm gibi hüküm vereceðim: “Yarýsý kýzýndýr, oðlun kýzýna ise altýda bir düþer böylece üçte ikinin tamamlanmasý olarak oðlun kýzýnýndýr, geri kalan ise kýzkardeþindir.” (Buhârî, Feraiz: 7; Ebû Dâvûd, Feraiz: 4)
ž Tirmizî: Bu hadis hasen sahihtir. Ebû Kays el Evedî’nin ismi Abdurrahman b. Servan’dýr ve Küfelidir. Þu’be bu hadisi Ebû Kays’den rivâyet ediyor.
Ø ana baba bir olan kardeþlerin mirasý
2094- Ali (r.a.)’den rivâyet edildiðine göre, þöyle demiþtir: “Sizler Nisa süresi 12. ayeti olan: “Yapacaðýnýz vasiyet ve borcunuz ödendikten sonra…” ayetini okuyorsunuz Rasûlullah (s.a.v.), vasiyetten önce borcun ödenmesine hüküm vermiþtir. Ana baba bir kardeþler mirstan pay alýrlar. Kiþi anne baba bir olan kardeþinden miras alýr. Babadan bir olan kardeþlerinden deðil.” (Ýbn Mâce Vesâyâ: 46; Dârimî, Feraiz: 17)
ž Bündar, Yezîd b. Harun vasýtasýyla Zekeriyya b. ebî Zaide’den, Ebû Ýshâk’tan, Hâris’den ve Ali’den geçen hadisi bize aktarmýþlardýr.
2095- Ali (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: “Rasûlullah (s.a.v.), babadan bir olan kardeþlerin deðil ana ve babasý bir olan kardeþlerin birbirlerinden miras almalarýna hükmetmiþtir.” (Dârimî, Feraiz: 7)
ž Tirmizî: Bu hadisi sadece Ebû Ýshâk’ýn, Hâris vasýtasýyla Ali’den yaptýðý rivâyetle bilmekteyiz bazý ilim adamlarý Hâris hakkýnda söz etmiþlerdir. Ýlim adamlarýnýn uygulamasý bu hadise göredir.
Ø kýz ve erkek çocuklarýn mirasý
2096- Câbir b. Abdullah (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: “Seleme oðullarýna ben hasta iken Rasûlullah (s.a.v.), beni ziyarete gelmiþti. Ben de Ey Allah’ýn Peygamberi dedim. Malýmý çocuklarým arasýnda nasýl bölüþtüreyim? Bana hiçbir cevap vermedi sonra Nisa sûresi 11. ayet nazil oldu: “Allah size çocuklarýnýzýn alacaðý miras hakkýnda þunu emreder: Erkek, iki kadýnýn hissesine eþit bir miktar alacaktýr, kadýn mirascýlar ikiden fazla iseler, onlara ana babanýn geride býraktýklarýnýn üçte ikisi verilecektir. Kadýn sadece bir tane ise, onun yarýsýný alacaktýr. Ölenin anne ve babasýna gelince, geride çocuk býrakmasý durumunda her birinin altýda bir hissesi vardýr. Ama hiç çocuk býrakmamýþsa ve anne babasý da mirascýsý ise, annesi üçte birini alacaktýr, geri kalan ise babanýn olacaktýr. Eðer ölenin erkek ve kýz kardeþleri varsa, o zaman annesine altýda bir verilecektir. Bütün bu paylaþtýrmalar, ölenin yaptýðý vasiyyet ve borçlarýn ödenip yerine getirilmesinden sonra olacaktýr. Ana-babalarýnýza ve çocuklarýnýza gelince, hangisinin sizin býrakacaðýnýz fayda ve imkanlara daha layýk olduðunu bilemezsiniz. Bunlar Allah tarafýndan kararlaþtýrýlmýþ paylardýr. Þüphesiz Allah herþeyi bilen, yaptýðýný yerli yerince yapandýr.” (Dârimî, Feraiz: 5; Buhârî, Feraiz: 12)
ž Tirmizî: Bu hadis hasen sahihtir. Þu’be, Ýbn Uyeyne ve baþkalarý bu hadisi Muhammed b. Münkedir’den ve Câbir’den rivâyet etmiþlerdir.
Ø kýz kardeþlerin miraslarý
2097- Câbir b. Abdullah (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle diyor: “Hastalandým Rasûlullah (s.a.v.), beni ziyarete geldiðinde beni baygýn durumda buldu. Sonra beraberinde Ebû Bekir ve Ömer olduðu halde bana yaya olarak geldiler. Rasûlullah (s.a.v.) abdest aldý abdest suyundan bana bir miktar döktü, hemen ayýrdým. Sonra Ey Allah’ýn Rasûlü! Dedim. Malým konusunda ne karar vereyim veya malýmý ne yapmalýyým? Bana hiçbir cevap vermedi. O anda Câbir’in dokuz kýzkardeþi vardý. Nihayet Nisa sûresi 176. ayeti indi: “Onlar senden cevap isterler. De ki: Allah size babasýz ve çocuksuz kiþinin mirasý hakkýndaki hükmünü þöyle açýklýyor: Ölen kiþinin çocuðu yok bir kýz kardeþi varsa, býraktýðý malýn yarýsý o kýz kardeþinindir. Ama ölen kýz kardeþinin çocuðu yoksa kendisi, yani erkek kardeþi ona mirasçý olur. Eðer kýz kardeþi iki ise, geride býraktýklarýnýn üçte ikisi onlarýndýr. Ama mirasçýlar erkek veya kýz kardeþler olarak çok iseler, bu durumda erkek için kadýnýn iki payý vardýr. Allah þaþýrýp sapmayasýnýz diye size her konuda hükmünü açýklýyor. Allah herþeyi bilendir.”
Câbir diyor ki: Bu ayet benim hakkýmda nazil oldu. (Buhârî, Feraiz: 11; Dârimî, Feraiz: 5)
ž Tirmizî: Bu hadis hasen sahihtir.
Ø asabe = belirli hissesi olmayýp, artanýný alanlarýn mirasý
2098- Ýbn Abbâs (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Mirastan payý olanlarýn hisselerini sahiplerine ulaþtýrýn, artanýný en yakýn erkek kiþinindir.” (Dârimî, Feraiz: 28; Ýbn Mâce: Feraiz: 10)
ž Abd b. Humeyd, Abdurrezzak vasýtasýyla Ma’mer’den, Ýbn Tavus’tan, babasýndan, Ýbn Abbâs’tan bu hadisin bir benzerini bize aktarmýþtýr.
Tirmizî: Bu hadis hasendir. Bazýlarý bu hadisi Ýbn Tavûs’tan ve babasýndan mürsel olarak rivâyet etmektedirler.
Ø dedenin mirasý
2099- Imrân b. Husayn (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: Adamýn biri Rasûlullah (s.a.v.)’e gelerek þöyle demiþti: “Oðlum öldü onun mirasýndan bana ne düþer? Rasûlullah (s.a.v.)’de: “Senin hissen altýda birdir” buyurdu. Adam dönüp giderken çaðýrdý ve; “Sen asabe olduðun için sana altýda bir daha vardýr” buyurdu. Yine adam dönüp giderken; “Sonuncu altýda bir verilen bahþiþ falan olmayýp oda senin hakkýndýr, onu da yiyebilirsin buyurdular.” (Dârimî, Feraiz: 10; Ebû Dâvûd: Feraiz: 6)
ž Tirmizî: Bu hadis hasen sahihtir.
Bu konuda Ma’kýl b. Yesâr’dan da hadis rivâyet edilmiþtir.
Ø ninenin mirasý
2100- Kabîsa b. Zûeyb (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: “Bir nine; annenin annesi veya babanýn annesi Ebû Bekir’e gelerek; Oðlumun oðlu ve kýzýmýn oðlu öldü, Kur’ân’da ölen torunumdan miras hakkým olduðu bana bildirildi dedi. Ebû Bekir (r.a.) þöyle konuþtu: Kur’ân’da senin hakkýn olan bir pay göremiyorum. Rasûlullah (s.a.v.)’in de sana bir pay verdiðini iþitmedim. Bazý kimselerden bu konuyu soruþturacaðým ve sana cevap vereceðim dedi. Sorduðu kimselerden Muðîre b. Þu’be: Rasûlullah (s.a.v.)’in nineye altýda bir verdiðine þâhidlik edince, senden baþka bunu kim iþitti diye sordu. Muðîre: Muhammed b. Mesleme dedi. Bunun üzerine Ebû Bekir, Nineye altýda bir hisse verilmesine karar verdi, daha sonralarý baþka bir nine Ömer’e bu konuda fetva sormak üzere gelmiþti.” (Ebû Dâvûd, Feraiz: 5; Dârimî Feraiz: 19)
ž Sûfyân diyor ki: Ma’mer bu hadiste Zührî’den bana ilave olarak rivâyet etti. Ben bu ilaveyi Zührî’nin kendisinden ezberlemedim. Fakat Ma’mer’den ezberlemiþ bulunuyorum o ilave þudur: Ömer þöyle demiþtir: “O altýda bir hisse iki nine birlikte bulunursanýz ikinizin; tek kiþi olursa o kiþiye aittir.”
2101- Kabîsa b. Zûeyb (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: Bir nine Ebû Bekir’e gelerek ondan mirasýný sordu. Ebû Bekir: Allah’ýn kitabýnda sana bir hisse yok Peygamber (s.a.v.)’in sünnetinde de sana bir hisse yok. Sen þimdilik git ben meseleyi bir soruþturayým dedi. Ebû Bekr, bazý kimselere soruþtururken Muðîre b. Þu’be Rasûlullah (s.a.v.)’in yanýnda bulundum nineye altýda bir hisse verdi dedi.
Bunun üzerine Ebû Bekir; bu konuyu senden baþka bilen var mý? dedi. Muhammed b. Mesleme ayaða kalkarak mesele Muðîre b. Þu’be’nin dediði gibidir. Dedi. Ebû Bekir de o gelen kadýn için altýda bir hükmünü uyguladý.
Sonra baþka bir nine Ömer b. Hattâb’a gelerek ondan mirasýný sordu. Ömer’de ona þöyle dedi: “Allah’ýn kitabýnda sana bir pay yok fakat senin alacaðýn o altýda birdir. Eðer iki nine bir arada olursanýz o altýda birde ortaksýnýz tek baþýnýza olursanýz altýdabir sizindir.” (Ebû Dâvûd, Feraiz: 5; Dârimî Feraiz: 19)
ž Tirmizî: Bu konuda Büreyde’den de hadis rivâyet edilmiþtir. Bu hadis Ýbn Uyeyne’nin hadisinden daha sahihtir.
Ø oðlu ile beraber ninesinin mirasý nasýldýr?
2102- Abdullah b. Mes’ûd (r.a.); oðlu ile beraber bulunan nine hakkýnda þöyle dedi: “Rasûlullah (s.a.v.)’in, oðlu ile bulunan ve oðlu sað olduðu halde kendisine altýda bir verdiði ilk ninedir.” (Ebû Dâvûd, Feraiz: 5; Dârimî Feraiz: 19)
ž Tirmizî: Bu hadisi merfu olarak sadece bu þekliyle bilmekteyiz. Rasûlullah (s.a.v.)’in ashabýndan bazýlarý oðlu ile beraber nineye miras tanýmýþlar bazýlarý ise miras tanýmamýþtýr.
Ø dayýnýn mirasý nasýldýr?
2103- Ebû Ümâme b. Sehl b. Huneyf (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: Ömer b. Hattâb, Ubeyde’ye þöyle yazýp göndermiþti: Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Allah ve onun Peygamberi, varisi olmayan kimsenin varisidir. Dayý da varisi olmayan kimsenin varisidir.” (Ýbn Mâce, Feraiz: 10)
ž Tirmizî: Bu konuda Âiþe ve Mýkdam b. Madi’kerib’den de hadis rivâyet edilmiþtir.
Bu hadis hasen sahihtir.
2104- Âiþe (r.anha)’dan rivâyete göre, þöyle demiþtir: Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurmuþtur: “Dayý, varisi olmayan kimsenin varisidir.” (Ýbn Mâce, Feraiz: 10)
ž Bu hadis hasen garibtir.
Bazý rivâyet edenler bu hadisi mürsel olarak rivâyet edip senedinde “Âiþe’den” dememiþlerdir. Rasûlullah (s.a.v.)’in ashabý dayýnýn mirasý konusunda ihtilaf ettiler. Bazýlarý dayý, teyze ve halaya miras hakký tanýmakta Zevil erham (yakýn akrabalar)ý varis kýlma konusunda ilim adamlarýnýn çoðunluðu bu hadise dayanarak yakýn akrabaya mirastan pay ayýrmaktadýrlar. Zeyd b. Sabit ise bu yakýn akrabalara mirastan hak tanýmakta kalan mirasý Beytülmâle aktarmaktadýr.
Ø geride varis býrakmaksýzýn ölen kimsenin mirasý
2105- Âiþe (r.anha)’dan rivâyet edilmiþtir. Rasûlullah (s.a.v.)’in azâd ettiði kölelerden biri hurma dalýndan düþüp ölmüþtü. Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Bakýnýz bu kimsenin bir varisi var mýdýr? Onlar da “Hayýr” dediler. Rasûlullah (s.a.v.):”Onun mallarýný köyünün halkýndan bir kýsmýna verin” buyurdular. (Ebû Dâvûd, Feraiz: 12; Dârimî, Feraiz: 31)
ž Tirmizî: Bu hadis hasendir.
Ø azâd ettiðinden baþka mirasçýsý olmayanýn durumu
2106- Ýbn Abbâs (r.a.)’den rivâyete göre: “Rasûlullah (s.a.v.) zamanýnda bir adam öldü azâd ettiði köleden baþka da varîs býrakmadý. Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v.) onun mirasýný azâd ettiði o kölesine verdi.” (Dârimî, Feraiz: 9)
ž Tirmizî: Bu hadis hasendir. Bu konuda ilim adamlarýnýn görüþü þöyledir: Bir kiþi ölür, geride mirasçýsý kalmaz ise o kiþinin mirasý Müslümanlarýn devlet hazinesine intikal eder.
Ø din ayrýlýðý mirasa engeldir
2107- Usame b. Zeyd (r.a.)’den rivâyet edildiðine göre Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurmuþtur: “Müslüman, kafire; kafir de Müslüman’a mirasçý olamaz.” (Dârimî, Feraiz: 29; Buhârî, Feraiz: 25)
ž Ýbn Ömer, Sûfyân vasýtasýyla Zührî’den bu hadisin bir benzerini bize aktarmýþtýr.
Tirmizî: Bu konuda Câbir’den, Abdullah b. Amr’dan da hadis rivâyet edilmiþtir.
Bu hadis hasen sahihtir. Ma’mer ve pek çok kiþi Zührî’den bu hadisin benzerini rivâyet etmiþlerdir. Mâlik; Zührî’den, Ali b. Husayn’dan, Ömer b. Osman’dan, Üsâme b. Zeyd’den bu hadisin benzerini rivâyet etmiþtir. Mâlik’in hadisinde Mâlik vehme kapýlmýþtýr.
Bazýlarý Mâlik’den rivâyet ederek “Amr b. Osman’dan” demiþlerdir. Mâlik’in adamlarýnýn çoðu ise “Mâlik’den ve Ömer b. Osman’dan” diyorlar.
Amr b. Osman b. Affân, Osman’ýn çocuklarýndan meþhur olanýdýr. Ömer b. Osman’ý tanýmýyoruz. Ýlim adamlarýnýn uygulamasý bu hadise göredir. Ýlim adamlarý dinini deðiþtiren kiþinin mirasý hakkýnda ihtilaf ettiler. Peygamber (s.a.v.), ashabýndan ve sonrakilerden pek çok ilim adamý: “Onun mirasýný Müslüman varislerine verirken; Bir kýsmý da: “Müslüman varisleri ondan miras alamazlar” demektedirler. Bunlar: Rasûlullah (s.a.v.)’in, “Müslüman, kafirden miras alamaz” hadisini delil olarak alýrlar. Þâfii’de bu görüþtedir.
Ø dinleri ayrý toplumlar birbirlerine mirasçý olamazlar
2108- Câbir (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) buyurdular ki: “Dinleri ayrý olan toplumlar birbirlerinden miras alamazlar.” (Dârimî Feraiz: 29; Ebû Dâvûd, Feraiz: 10)
ž Tirmizî: Bu hadisin Câbir’in hadisi olduðunu sadece Ýbn Leylâ rivâyetiyle bilmekteyiz.
Ø katil miras alamaz
2109- Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Katil miras alamaz.” (Dârimî, Feraiz: 41; Ýbn Mâce, Feraiz: 8)
ž Tirmizî: Bu hadis sahih deðildir. Sadece bu þekliyle bilinir. Hadisin râvîlerinden Ýshâk b. Abdullah b. ebî Ferve’yi aralarýnda Ahmed b. Hanbel’in de bulunduðu bazý hadisçiler terk etmiþlerdir. Ýlim adamlarýnýn uygulamasý bu hadise göre olup, “Öldürme iþi hataen de olsa bile bilede olsa katil miras alamaz. Bazý ilim adamlarý öldürme iþi hataen olursa miras alabilir” derler ki imamý Mâlik bunlardandýr.
Ø kadýn kocasýnýn diyetinden miras alýr mý?
2110- Saîd b. Müseyyeb (r.a.)’den rivâyet edildiðine göre, þöyle demiþtir: Ömer; þöyle demiþti: “Diyet baba tarafýndan akraba üzerinedir. Dolayýsýyla kadýn kocasýnýn diyetinden miras olarak hiçbirþey alamaz.” Bunun üzerine Dahhâk b. Sûfyân el Kilâbî, Rasûlullah (s.a.v.)’in “Üþeym ed Dababî’nin karýsýna kocasýnýn diyetinden miras ver” diye kendisine mektupla bildirdiðini Ömer’e bildirdi. (Dârimî, Feraiz: 36)
ž Tirmizî: Bu hadis hasen sahihtir.
Ø miras varislere diyet te asabe üzerinedir
2111- Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.), Lýhyan oðullarýndan hamile bir kadýndan ölü olarak düþürülen cenîn için diyet bedeli olarak bir erkek köle veya cariye verilmesine hüküm vermiþti. Sonra bu köle verme cezasýna çarptýrýlan kadýn da öldü bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v.), O kadýnýn mirasýnýn çocuklarýna ve kocasýna aid olduðu ödeyeceði diyet yükünün ise asabesi=baba tarafýndan erkek akrabalarýna yüklenmesine hüküm vemiþti. (Ýbn Mâce, Feraiz: 10; Ebû Dâvûd, Feraiz: 7)
ž Tirmizî: Yunus; bu hadisi Zührî’den, Saîd b. Müseyyeb’den, Ebû Seleme’den ve Ebû Hüreyre’den benzeri þekilde rivâyet etmiþtir. Yine bu hadisi Mâlik; Zührî’den, Ebû Seleme’den, Ebû Hüreyre’den rivâyet ettiði gibi ayrýca Zührî’den Saîd b. Müseyyeb’den de mürsel olarak rivâyet etmiþtir.
Ø bir müslüman vasýtasýyla islama giren kimsenin miras durumu
2112- Temim-i Dâri (r.a.)’den rivâyet edilmiþtir dedi ki: “Müslümanlardan birinin vasýtasýyla Müslüman olan bir müþrik hakkýnda uygulanacak yol nasýldýr diye sormuþtum da Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: O kimsenin dirisine ve ölüsüne en yakýn olan onun Müslüman olmasýna sebep olan kimsedir.” (Ebû Dâvûd, Feraiz: 11; Dârimî, Feraiz: 42)
ž Tirmizî: Bu hadisi sadece Abdullah b. Vehb’in rivâyetiyle bilmekteyiz. Ýbn Mevhib ve Temimi Darî’den de rivâyet edildiði söylenmiþtir. Bazýlarý bu hadisi rivâyet ederken Abdullah b. Vehb ile Temimî Dâri arasýna Kabîsa b. Zûeyb’i koymuþlardýr ki bu sahih deðildir. Yahya b. Hamza, Abdulaziz b. Ömer’den rivâyet ederek Kabîsa b. Zûeyb’i râvîler arasýna ilave etmiþtir.
Bazý ilim adamlarýnýn uygulamasý bu hadise göredir. Bana göre bu hadis muttasýl deðildir.
Bazý ilim adamlarý ise mirasý devlet hazinesine intikal eder demektedirler ki Þâfii bu görüþtedir. Rasûlullah (s.a.v.)’in “Vela hakký=varis olabilme durumu azâd eden kiþinindir” hadisini delil olarak getirmektedir.
Ø zina yoluyla meydana gelen çocuðun miras durumu nasýldýr?
2113- Amr b. Þuayb (r.a.)’ýn babasýndan ve dedesinden rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Her kim hür veya köle olan bir kadýnla zina ederse ve birde çocuk olursa o çocuk ne miras alýr nede onun mirasý alýnýr.” (Dârimî, Feraiz: 45)
ž Tirmizî: Ýbn Lehia’dan baþkasý bu hadisi Amr b. Þuayb’ýn kendisinden rivâyet etmektedir.
Ýlim adamlarýnýn uygulamasý bu hadise göre olup “Zinadan doðan çocuk babasýndan miras alamaz” demektedirler.
Ø vela’ya kim varis olur?
2114- Amr b. Þuayb (r.a.)’ýn babasýndan ve dedesinden rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Mala varis olan vela’ya da varis olur.” (Dârimî, Feraiz: 45)
ž Tirmizî: Bu hadisin senedi pek saðlam deðildir.
Ø üç mirasý birden tek baþýna alan kadýn
2115- Vasile b. Eskâ (r.a.)’den rivâyete göre, þöyle demiþtir: Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Bazý durumlarda kadýn üç mirasý birden alabilir. Azâd ettiði kölenin mirasýný, sokakta bularak büyüttüðü öksüz yetim çocuðun mirasýný ve doðurduðu çocuðun babasý tarafýndan kabul edilmemesi üzerine lanetleþerek kendi üzerinde kalan çocuðun mirasýný.” (Ýbn Mâce, Feraiz: 12; Dârimî Feraiz: 55)
ž Bu hadis hasen garibtir. Sadece Muhammed b. Harbi’in rivâyetiyle bilmekteyiz.