36: þâhidlik bölümleri
Ø þâhidlerin en hayýrlýsý kimdir?
2295- Zeyd b. Hâlid el Cühenî (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Dikkat edin! Size þâhidlerin en hayýrlýsýný haber vereyim mi? Çaðrýlmaksýzýn þâhidliði kendiliðinden yapandýr.” (Müslim Akdýyye: 9)
2296- Ahmed b. Hasen, Abdullah b. Mesleme vasýtasýyla Mâlik’den bu hadisin bir benzerini bize rivâyet etmiþtir.
ž Ýbn Amra diyor ki: Bu hadis hasendir. Pek çok hadisçi bu kimseye; Abdurrahman b. ebî Amre diyorlar. Bu hadisin rivâyetinde Mâlik üzerinde ihtilaf edilmiþtir. Bazýlarý Ebû Amre’den bazýlarý da Ýbn ebî Amre’den rivâyet ediyorlar. Bu þahýs Abdurrahman b. Ebû Amre el Ensarî’dir, doðru olanda budur. Çünkü bu hadis Mâlik’in rivâyetinden baþka Abdurrahman b. ebî Amre ve Zeyd b. Hâlid’den de rivâyet edilmiþtir. Ebû Amre’den Zeyd b. Hâlid’den baþka bir hadis de rivâyet edilmiþtir ki buda sahihtir. Ebû Amre, Zeyd b. Hâlid el Cuhenî’nin azâd edilmiþ kölesidir. Kendisinden “Gulûl” hadisi de rivâyet edilmiþtir. Çoðu kimseler bu zat için: “Abdurrahman b. ebî Amre” demektedirler.
2297- Zeyd b. Hâlid el Cühenî (r.a.)’den rivâyete göre; “Zeyd Rasûlullah (s.a.v.)’in þöyle buyurduðunu iþitmiþtir: Þahitlerin en hayýrlýsý kendisinden þâhidlik istenmeden þâhidlik yapandýr.” (Müslim Akdýyye: 9)
ž Tirmizî: Bu hadis bu þekliyle hasen garibtir.
Ø þâhidliði kabul edilmeyen kimseler
2298- Âiþe (r.anha)’dan rivâyete göre, þöyle demiþtir: Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Hainlik eden erkek ve kadýnýn, bir müslümana zina iftirasýnda bulunup ceza gören erkek ve kadýnýn, Müslüman kardeþine kin besleyenin, yalancý þâhidliði denenmiþ olanýn, bir ailenin hizmetçisinin o aile hakkýndaki þâhidliði ve azâdlý oluþu veya akraba oluþu þüpheli olan kimselerin þâhidliði caiz deðildir.” (Tirmizî rivâyet etmiþtir.)
ž Fezârî hadiste geçen “Kanî” kelimesinin tabi olan manasýnda olduðunu söylemiþtir.
Bu hadis garibtir. Bu hadisi sadece Yezîd b. Ziyad ed Dýmýþkî’nin rivâyetiyle bilmekteyiz. Yezîd’in hadis konusunda zayýf olduðu kaydedilmiþtir. Bu hadisin Zührî’nin rivâyetinden olduðu sadece Yezîd’in rivâyetiyle bilinmektedir.
Bu konuda Abdullah b. Amr’dan da hadis rivâyet edilmiþtir.
Tirmizî: bu hadisin manasýný pek bilemiyoruz, bana göre sened yönünden bu hadis sahih deðildir. Bu konuda ilim adamlarý akrabanýn akrabaya þâhidliði caizdir derler. Ýlim adamlarý babanýn çocuðuna, çocuðun babasýna þâhidliði konusunda ihtilaf etmiþlerdir. Ýlim adamlarýnýn çoðunluðu babanýn çocuðuna çocuðunda babasýna þâhidliðini caiz görmezler. Bazý ilim adamlarý ise Adil olduðu durumda babanýn çocuðuna þâhidliði caizdir derler. Ayný þekilde çocuðunda babasýna þâhidliði geçerlidir. Kardeþin kardeþe þâhidliðinde ihtilaf yoktur. Her akrabanýn akrabasýna þâhidliði de geçerlidir. Þâfii diyor ki: Aralarýnda düþmanlýk bulunan iki kiþiden birinin diðerine þâhidliði adil de olsa caiz deðildir.
Þâfii: Abdurrahman b. A’rec’in Peygamber (s.a.v.)’den mürsel olarak rivâyet ettiði “Kin tutan ve düþmanlýk yapanýn þâhidliði caiz deðildir.” Hadisini de delil olarak kabul etmiþtir. Yani bu hadiste þöyle denmek istiyor. Birbirine düþmanlýk ve kin besleyenlerin þâhidlikleri caiz deðildir.
Ø yalan þâhidlik büyük günahlardandýr
2299- Eymen b. Hureym’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) bir hutbe esnasýnda þöyle buyurdu: “Ey Ýnsanlar yalan söylemek ve yalancý þâhidliði Allah’a ortak koþmaya denk tutulmuþtur” diyerek Hac sûresi 30. ayetini okudu “… Artýk putlara tapma pisliðinden çekinin ve yalan sözden sakýnýn.” (Müsned: 16943)
ž Tirmizî: Bu hadis garib olup bu hadisi sadece Sûfyân b. Ziyâd’ýn rivâyetiyle bilmekteyiz. Hadisçiler bu hadisin Sûfyân b. Ziyâd’tan rivâyetinde ihtilaf etmekte olup Eymen b. Hureym’in Rasûlullah (s.a.v.)’den hadis rivâyet ettiðini bilmiyoruz.
2300- Hureym b. Fatik el Esedî (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.), sabah namazýný kýldýktan sonra kalkýp üç sefer: “Yalan söylemek veya yalan þâhidliði Allah’a ortak koþmaya denk tutulmuþtur” diyerek, Hac sûresi 30. ayetini okumuþtur: “… Yalan söylemek ve yalan þâhidliðinden sakýnýn.” (Ýbn Mâce: Ahkam: 32; Ebû Dâvûd: Akdýyye: 15)
ž Tirmizî: Bu hadis bana göre daha saðlamdýr. Hureym b. Fatik’in, Rasûlullah (s.a.v.) ile görüþüp konuþmasý vardýr ve Rasûlullah (s.a.v.)’den pek çok hadis rivâyet etmiþtir ve tanýnmýþ biridir.
2301- Ebû Bekre (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Dikkat edin! Büyük günahlarýn en büyüðünü size bildireyim mi? Ashab Evet Ey Allah’ýn Rasûlü, dediler. Buyurdu ki: Allah’a ortak koþmak, anne babaya isyan etmek, yalan yere þâhidlik etmek veya yalan söylemek.” Ebû Bekre diyor ki: “Rasûlullah (s.a.v.), bu son sözü o kadar tekrarladý ki keþke sussaydý dedik.” (Ýbn Mâce: Ahkam: 32; Ýbn Mâce: Akdýyye: 15)
ž Tirmizî: Bu hadis hasen sahihtir.
Bu konuda Abdullah b. Amr’dan da hadis rivâyet edilmiþtir.
Ø asýrlarýn ve zamanlarýn en hayýrlýsý hangisidir?
2302- Imrân b. Husayn (r.a.)’dan rivâyete göre, þöyle demiþtir: Rasûlullah (s.a.v.)’den iþittim þöyle diyordu: “Ýnsanlarýn en hayýrlýsý benim asrýmda yaþayanlardýr sonra onlarýn peþinden gelenler, sonra onlarýn da peþinden gelenlerdir üç defa bunu söyledikten sonra onlarýn arkasýndan bir toplum gelecektir ki çok yiyip içmeyi sevecekler ve þiþmanlýk onlar arasýnda yaygýnlaþacak kendilerinden istenmeden þâhidlik yapacaklar.” (Buhârî, Þehadat: 10)
ž Tirmizî: Bu hadis A’meþ’in, Ali b. Müdrîk’den rivâyeti olarak garibtir. A’meþ’in adamlarý bu hadisi A’meþ’den, Hilâl b. Yesaf’tan ve Imrân b. Husayn’dan rivâyet etmiþlerdir.
Ebû Ammâr Hüseyin b. Hureys, Vekî’ vasýtasýyla A’meþ’den Hilâl b. Yesaf’tan ve Imrân b. Husayn’dan bu hadisin bir benzerini bize aktarmýþlardýr. Bu rivâyet Muhammed b. Fudayl’in rivâyetinden daha saðlamdýr.
Tirmizî: Bazý ilim adamlarýna göre: “Ýstenmeden þâhidlik yapacaklar” sözünün manasý yalancý þâhidlik anlamýndadýr. Yani kiþi þâhid tutulmadýðý halde yalan yere þâhidlik yapacak demektir.
2303- Ömer b. Hattâb (r.a.)’den rivâyete göre, Rasûlullah (s.a.v.) þöyle buyurdu: “Ýnsanlarýn en hayýrlýsý benim asrýmda yaþayanlardýr sonra onlarýn peþinden gelenler sonra onlarýn da peþinden gelenlerdir. Sonra yalan o derece yaygýnlaþacaktýr ki: Kiþi þâhid tutulmadýðý halde þâhidlik yapacak kendisine yemin teklif edilmediði halde yemin edecektir.” Bu hadisle Rasûlullah (s.a.v.)’in “Þâhidlerin en hayýrlýsý istenmeden þâhidlik yapandýr.” Hadisi arasýnda çeliþki yoktur. Bir kimse bir konuda þâhid tutulursa þâhidliði yapmalý ve þâhidlikten kaçmamalýdýr. Bazý ilim adamlarý bu hadisi böyle yorumlarlar. (Buhârî, Þehadat: 10)